قابل توجه اینکه تمامی مطالب مندرج در سایت تحت عنوان حاکمیت شرکتی قسمتی از مطالب کتاب ” نحوه پیاده سازی حاکمیت شرکتی در ایران ” است که در صورت نیاز به شماره ۰۹۳۵۷۷۵۰۹۷۲ پیامک ارسال فرمایید تا نسخه چاپی کتاب تقدیمتان شود.
استخراج مدل حاکمیت شرکتی مناسب ایران:
همان طور که در قسمت قبل ار ایه شد، نظام حاکمیت شرکتی در ایران مبتنی بر مدل اروپای قاره ای است و شاید دلیل عمده آن اقتباس از ساختار حاکمیت شرکتی اروپای قاره ای است، زیرا قانون تجارت ایران در باب مقررات شرکتهای سهامی از قانون تجارت فرانسه اقتباس شده است و فرانسه نیز جزء کشورهای تابع نظام اروپای قاره ای و مبتنی بر مدل حاکمیت شرکتی اروپای قاره ای است. البته با توجه به تفاوتهای ساختاری ایران، استفاده مطلق از این مدل عملی نخواهد بود و این مدل به تنهایی نیز در محیط ایران قابل اجرا نخواهد بود و باید با در نظر گرفتن شرایط خاص ایران این مدل نیز جرح و تعدیل گردد .
بنابراین پیاده سازی موفق حاکمت شرکتی، نیاز به شناخت صحیح الزامات آن در ایران و
بکاربستن آن در بستر مناسب با شرایط کشور می باشد.
به عنوان مثال موارد ذیل بخشی از الزامات اساسی حاکمیت شرکتی در ایران می باشد که نادیده گرفتن آنها منجر به شکست این مهم خواهد شد.
- توجه ویژه به میزان تمرکز مالکیت، شفافیت مالکیت و میزان مالکیت سهامداران نهادی در ایران، مطابق با اطلاعات موجود ساختار شرکتهای ایرانی، خصوصی، دولتی و خصولتی است که حداقل اطلاعات موجود نسبت به ساختار مالکیت هر شرکت باید در دسترس همگان باشد، متاسفانه به دلیل عدم وجود اطلاعات مستند در خصوص ساختار مالکیت شرکتها، بسیاری از شرکتهای ایرانی ساختار مالکیت شفافی ندارند و در نهایت نشانی از مالکین نهایی شرکتها وجود ندارد که عدم توجه به این مهم ممکن است منجر به اخذ تصمیمات اشتباه افراد شود،
- ساختار و ترکیب اعضای هیات مدیره و ساختار حاکمیتی هر شرکت، برای اجرای صحیح حاکمیت شرکتی باید اطلاعات دقیقی از اعضای هیات مدیره شرکتها وجود داشته باشد، میزان سواد، سطح تجارب، نحوه انتخاب، موظف یا غیرموظف بودن، مستقل یا غیرمستقل بودن، عضویت در کمیته های تخصصی و میزان حقوق و مزایا حداقل اطلاعاتی است که باید در خصوص اعضای هیات مدیره هر شرکت در دسترس همگان باشد،
- نحوه پاداش و ارزیابی عملکرد مدیران، هر شرکت باید سیستم مدونی در خصوص نحوه ارزیابی عملکرد مدیران داشته باشد، مدیران باید در مجامع عمومی عادی سالانه حضور یابند و نسبت به عملکرد خود به سهامداران پاسخگو باشند و بر مبنای عملکرد خود پاداش دریافت کنند و یا بر اساس قوانین موجود از جمله برکناری از عضویت در هیات مدیره، تنبیه شوند.
- نحوه و ضرورت میزان افشای اطلاعات، یکی از مهمترین ابعاد حاکمیت شرکتی در ایران، شفافیت اطلاعاتی است، هر چه اطلاعات بیشتر و دقیقتری در اختیار سهامداران و ذینفعان قرار گیرد، محیط اطلاعاتی شرکت شفافتر خواهد شد، شفافیت خود منجر به پاسخ خواهی و پاسخگویی خواهد شد،
- تهیه و تصویب مقررات شرکتهای سهامی با نیازهای تجاری مدرن خصوصا شرکتهای هلدینگ، متاسفانه قانون تجارت ایران بر اساس الزمات خاص دنیای تجارت امروزی مورد بازنگری قرار نگرفته است که این خود بزرگترین چالش در راستای پیاده سازی حاکمیت شرکتی خواهد بود، در دنیای امروزی قوانینی همچون قوانین حمایتی از سهامداران خرد مانند رای دهی الکترونیکی، سهولت در دریافت اطلاعات و سود سهام و قوانین مربوط به شرکتهای هلدینگ و …. جزء جدایی ناپذیری از بکارگیری حاکمیت شرکتی است.
- توجه ویژه به اهمیت برخورد یکسان و منصفانه با کلیه سهامداران، یکی از مهمترین اصول پیاده سازی حاکمیت شرکتی در ایران مدیریت تضاد منافع بین سهامداران عمده و اقلیت است که در این خصوص نیاز به قوانین حمایتی قوی از سهامداران خرد وجود دارد، هر چند در سالهای اخیر سازمان بورس و اوراق بهادار و اوراق بهادار با تدوین و ابلاغ بخش نامه و دستورالعمل هایی همچون دستورالعمل حاکمیت شرکتی، دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات و برنامه ریزی جهت فراهم نمودن رای گیری الکترونیکی، حمایت قابل توجهی از سهامداران خرد نموده است اما هنوز مسیر بسیار طولانی برای حمایت قوی از سهامداران خرد وجود دارد،
- تدوین آیین نامه در خصوص معیارهای صلاحیت حرفه ای و تخصصی مدیران، متاسفانه بکارگیری مدیران غیر متعهد و متخصص یکی از بزرگترین تهدیدات هر شرکتی می باشد و نتیجه آثار عملکرد این مدیران در بلندمدت منجر به نابودی شرکت خواهد شد، با توجه به اهمیت و میزان تاثیر بکارگیری مدیران متخصص و متعهد باید معیارهای صلاحیت حرفه ای و تخصصی مدیران تدوین و لازم الاجرا گردد،
- توجه ویژه به ضرورت تشکیل کمیته های تخصصی زیر نظر هیات مدیره شامل کمیته حسابرسی، کمیته انتصابات، کمیته ریسک و کمیته جبران خدمات،
- توجه ویژه به تهیه و استقرار کامل کنترل های داخلی،
- تشکیل واحد حسابرسی داخلی و تاکید بر انجام موثر و متدوام حسابرسی داخلی،
- بازنگری و اصلاح مواد قانون تجارت در خصوص رویه های رای دهی و نحوه برگزاری جلسات مجامع و
- حقوق مربوط به افشاء اطلاعات و سود تقسیمی مجامع.
با توجه به این که حاکمیت شرکتی متأثر از عواملی چون اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و میزان حمایت قانونی از سرمایه گذار است، سیستم حقوقی هر کشور حاکمیت شرکتی خاص خود را دارد مدل ترکیبی حاکمیت شرکتی می تواند به عنوان مدل مناسب قابل پذیرش باشد، با پذیرش این موضوع امکان دستیابی به مدلی که منافع سهامداران را با منافع گروه های ذینفع ترکیب کند آسانتر می شود. چنین مدلی می تواند پایداری و مشروعیت سیستم های اقتصادی را در یک چارچوب متنوع اجتماعی و سیاسی تقویت نماید.(Andereasson, 2011)
بنابراین یک مدل ترکیبی موفق حاکمیت شرکتی باید بتواند در حال حاضر دغدغه های سهامداران و گروه های ذینفع را تا حد امکان پوشش دهد و بعنوان یک چارچوب کلی در این مرحله پذیرفته شود، به عبارتی در گام اول باید الزامات دستورالعمل حاکمیت شرکتی و سایر دستورالعمل های مربوط از جمله دستورالعمل کنترل های داخلی، منشور حسابرسی داخلی و منشور کمیته حسابرسی در شرکتهای بورسی و فرابورسی پیاده سازی و در ادامه به مرور زمان با توسعه اقتصاد آزاد و رقابتی و همچنین سایر عوامل دیگر، مدل ترکیبی حاکمیت شرکتی در ایران نیز به صورت پویا اصلاح گردد.
با توجه به اینکه بکارگیری و پیاده سازی الزامات دستورالعمل حاکمیت شرکتی نیازمند ابعاد، شاخص ها و مولفه های حاکمتی مناسب با محیط ایران می باشد، در این پژوهش موارد مزبور بر اساس سطح اهمیت و به صورت کاربردی ارایه خواهد گردید.
با عنایت به اینکه شاخص های ارایه شده در مدل رتبه بندی حاکمیت شرکتی و همچنین الزامات ارایه شده در دستورالعمل حاکمیت شرکتی، نیازهای اساسی پیاده سازی حاکمیت شرکتی در شرکتهای بورسی و فرابورسی را فراهم می آورد و استفاده از مدل های حاکمیت شرکتی کشورهای دیگر به لحاظ اختلاف های موجود خصوصا اختلاف در حقوق تجارت نامناسب می باشد، پیشنهاد می گردد نظام حاکمیت شرکتی در شرکتها بر اساس معیارهای اشاره شده در این پژوهش پیاده سازی گردد، هرچند ممکن است برخی از شرکتها به لحاظ نوع عملیات خاصی که دارند ( به عنوان مثال بانک ها و بیمه ها) نیاز به الزاماتی فراتر از موارد تعیین شده در این پژوهش داشته باشند.
مطلب بالا یک قسمت از پازل فرآیند اجرایی حاکمیت شرکتی در ایران است که در لینک پایین می توانید مطالعه فرمایید